Temyiz, Arapça dilbilgisinde önemli bir kavramdır. Bir cümlede veya bir isimde belirsizlik veya anlaşılmama durumu olduğunda, bu belirsizliği gidermek ve anlamı netleştirmek için kullanılan bir yapıdır. Temyiz, meyyeze (ayırt etmek) fiilinin mastarıdır ve ayırt edici bir görevi vardır. Ayırt ettiği kelimeye de mümeyyiz (ayırt edilen) denir.

İşte temyiz hakkında daha detaylı bilgi:

1. Temyiz Türleri:
   • Ağırlık Temyizi: Ağırlık ifade eden kelimelerde kullanılır. Örneğin, “bir litre süt içtim” cümlesinde “bir litre” ifadesi ağırlık temyizi yapar.
   • Hacim Temyizi: Hacim ifade eden kelimelerde kullanılır. Örneğin, “iki kilo elma aldım” cümlesinde “iki kilo” ifadesi hacim temyizi yapar.
   • Alana Temyizi: Alan ifade eden kelimelerde kullanılır. Örneğin, “beş dönüm arazi satın aldık” cümlesinde “beş dönüm” ifadesi alana temyizi yapar.
2. Sayıların Temyizi:
   • Sayılar kendi aralarında kurallara tabidir. Örneğin, “iki yüz” ifadesinde “iki” sayısı “yüz” kelimesini temyiz eder.
   • Sayıların temyizi, genellikle kendi arasındaki uyuma dayanır.
3. Örnekler:
   • “Üç saat boyunca bekledik.” (Ağırlık temyizi)
   • “Beş litre su içtim.” (Hacim temyizi)
   • “On dönüm arazi satın aldık.” (Alana temyizi)
     Temyîz Mumeyyezlerdir:

TEMYÎZ (اَلثَّمْيِيزُ)

Örnekler

اِشْتَرَيْتُ رِطْلاً عِنّبًا.
شَرِب الْوَلَدُ كَأْسًا لَبْنًا
لاَ أَمْلِكُ شِبْرًا أَرْضًا.
مَكَنْتُ فِى الْقَاهِرةِ سَبْعَةً عَشَرَيَوْمًا.
ازْدَادَ السُّوقُ اِزْدِحَامًا الأن.
اِسْتَانْبُولُ أَكْثَرُ مِنْ أنقَرَةَ سُكَّانًا.

لاَ أَمْلِكُ شبْرًا أَرْضًا.

Bir rıtl (450 gr.) üzüm satın aldım.
Çocuk bir bardak süt içti.
Bir karış toprağa sahip değilim.
Kahire’ de on yedi gün kaldım.
Şimdi çarşının izdihâmı (kalabalığı) arttı.
İstanbul’ un nüfûsu Ankara’ dan daha
çoktur.

Yukarıda da görüldüğü gibi temyîz, kendisinden önce geçen mübhem
(mânâsı açık olmayan) bir ismin mânâsına açıklık getiren câmid, nekre bir
isimdir. (Harf-i cerli ve izâfetle gelmediği müddetçe) mansûbdur.
Temyîzin mânâsını açıkladığı kelimeye Mümeyyez denir:

إِشْتَرَيْتُ         رِطْلاً               عِنَبًا.
Temyiz    Mümeyyez

Temyîzin cümle içindeki durumu, mümeyyezine göredir. Mümeyyez
ikiye ayrılır:

1-Melfuz mumeyyez (ُالْمُمَيَّزُ الْمَلْفُوظ Soylenmis, cumlede gorulen
mümeyyez).

2-Melhuz mumeyyez (ُالْمُمَيَّزُ الْمَلْحُوظ Dusunulen, cumlede acik
olarak görülemeyen mümeyyez).

1-Melfûz mümeyyez: Ağırlık, hacim, alan ve sayı bildiren isim-

,(الْوَزْنُ) Agirlik bildiren mumeyyeze Vezn-
,(الْكَيلُ) Hacim bildiren mumeyyeze Keyl-