Tahzîr
TAHZÎR
(التَّحْذِیرُ)
I.A-Tahzîr’ muhâtabı, hoş olmayan veyâ tehlikeli bir işten uzaklaş-
ırmak için yapılan uyarıdır:
اَلْجِدّارَ الْجدَار!
إيَّاكَ وَ الْوِشَايَةَ!
إِيَّاكَ أَنْ تَفْعَلَ الشَّرَّاِ
نَفْسَكَ الْحَيَّةَ!
Duvardan sakın!
Koğuculuktan (laf taşıyıcılıktan) sakın!
Kötülük yapmaktan sakın!
Kendini yılandan koru!
Tahzîr’in Yapılışı:
1 -Sakındırılacak şeyin isminin mansûb olarak tekrârı ile olur:
الذّئْب الذِّئْب!
Kurttan sakın! Kurda dikkat!
إِيَّكَ وَالْكَلْب!
2-Mansub munfasil muhatab alti siyga ( … ْإِيَّاكَ، إِيَّاكُمَا، إِيَّاكُم) den
Sakındırılacak şeyin isminin mansûb hâlinin önüne;
a-Atıf vâvi getirmekle:
Köpeğe dikkat! Köpekten sakın!
b-( ان ) En’li muzâri fiil getirmekle;
Kötülük yapmaktan sakın!
c- أَن En li muzari fiilin onunde (من) de bulunabilir:
إِيَّاكَ مِنْ أَنْ تَفْعَلَ الشَّرَّأِ
Kötülük yapmaktan sakın!
3-Muhâtâb zamîrine muzâf olan mansûb bir isme, sakındırılacak
şeyin ismini atfetmekle:
رَأْسُكَ وَالشَّجْرَةً!
يَدَكَ وَالنَّارَ!
إِيَّاكَ أَنْ تَكْذِبَ!
Başını ağaçtan koru!
Elini ateşten koru!
4-Harf-i târifli mansûb bir isimle de olur:
Aslandan sakın (Aslana dikkat)!
Not: a- Yukarıdaki örneklere dikkat edilirse, tahzîri yapılan her is-
min başında harf-i târif (JI ) vardır.
b-Tahzîri yapılan harf-i târifli mansûb isme muhazzer minh
.denir (الْمُحَذَّرُ مِنْهُ)
II-Tahzîrin Diğer Özellikleri
A-Tahzîr Özetle:
1 -İsmin tekrârı ile,
2-İyyake den den sonra, sakındırılacak ismin mansûb hâlinin önüne;
a -Vâv( lı mansûb isim getirmekle,
b En li muzârî fiil getirmekle,
c- En li muzâri fiilin önüne (min ) getirmekle olur.
3-Muhâtab zamîrine muzâf olan mansûb bir isme, sakındırılacak
şeyin ismini atfetmekle olur.
4-Harf-i târifli mansûb bir isimle de olur.
Ayrıca,
B.1-( .iyyake) den sonraki (en) li fiil doğrudan bir şey yapmayı ifâde
ediyorsa, fiilden sonra mansûb isim getirilmez:
Yalan söylemekten sakın!
2-( …iyyake) den sonra ( vav) lı mansûb isim geldiği gibi, vâv sız
veya (min) li de gelebilir:
Kötülükten sakın!
إِيّاكَ وَ الشَّرَّ (إِيَّكَ الشَّرَّأَو إِيَّاكَ مِنَ الشّرِ)